Dit zijn de gevolgen van de Wkb voor aannemers
De gevolgen van de Wkb voor aannemers zijn groot. De wet zorgt ervoor dat de administratieve werkwijze van veel aannemers aangepast moet worden. Daarbij wordt de aansprakelijkheid sterk vergroot. Niet direct iets om heel positief over te zijn, zullen veel aannemers denken. Maar er zitten zeker grote voordelen aan de Wkb. Dit zijn de gevolgen voor aannemers als de wet in werking treedt:
Mindset moet anders
De belangrijkste aanpassing zit hem in het feit dat niet vooraf (in de ontwerpfase) een uitspraak wordt gedaan over de kwaliteit van het bouwwerk, maar pas achteraf, wanneer het bouwwerk gereed is.
De impact hiervan is voor een groot aantal aannemers enorm. Doordat het peilmoment verplaatst, zullen aannemers voor start bouw moeten aantonen hoe de kwaliteit vastgelegd gaat worden en achteraf moeten kunnen aantonen dat het bouwwerk aan de eisen voldoet. Als de aannemer dit niet voldoende kan aantonen, zal de kwaliteitsborger geen verklaring afgeven en kan het bouwwerk niet in gebruik worden genomen. Dit vraagt om een nieuwe aanpak tijdens de bouw.
Kwaliteitssysteem
De nieuwe aanpak voor aannemers bestaat voor een belangrijk gedeelte uit het bijhouden van een administratie in een kwaliteitssysteem. Alle (kritieke) stappen en keuzes die worden gemaakt, zullen moeten worden vastgelegd. Als er tijdens de bouw wordt afgeweken van het ontwerp, moet bijvoorbeeld opnieuw worden aangetoond dat de gekozen oplossing voldoet aan het Bouwbesluit.
Hoe beter het kwaliteitssysteem van de aannemer wordt bijgehouden, hoe minder de kwaliteitsborger nodig is. De kwaliteit van het eigen interne kwaliteitssysteem van de aannemer heeft dus direct invloed op de tijd (en dus ook kosten) van de kwaliteitsborger. In eerste instantie lijkt dit misschien veel werk, maar door nu al te oefenen in proefprojecten Wkb zal dit na 1 januari 2024 al bijna een automatisme zijn.
Aansprakelijkheid en waarschuwingsplicht
Naast de veranderende manier van werken wordt ook de aansprakelijkheid van aannemers flink vergroot. Op dit moment is de aannemer aansprakelijk voor gebreken die na het moment van oplevering worden ontdekt, maar ligt de bewijslast dat het gebrek al voor de oplevering bestond bij de eigenaar van het bouwwerk. Onder Wkb zal de aannemer moeten aantonen dat een gebrek wat na de oplevering wordt geconstateerd, vóór de oplevering geen gebrek (en dus juist uitgevoerd) was.
Dat is ook een belangrijke reden om het eigen kwaliteitssysteem in orde te hebben. Zolang de aannemer kan aantonen dat het werk naar behoren is gedaan bij oplevering, kan de verantwoordelijkheid ook niet worden neergelegd bij de aannemer.
Wkb houdt ook een vergroting van de waarschuwingsplicht van de aannemer in. De aannemer moet de opdrachtgever schriftelijk waarschuwen voor fouten (in strijd met regelgeving) in het ontwerp van het bouwplan. Met het vergroten van de aansprakelijkheid hoopt de Tweede Kamer de kwaliteit in de bouw van een impuls te voorzien.
Voordelen van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen voor aannemers:
- Fors lagere faalkosten door eerder ontdekken van fouten
- Gegevens ontwerp niet meer voortijdig aanleveren bij de gemeente
- Mogelijk doorlooptijdverkorting van het vergunningsproces
- Toetsen kwaliteitsborger afgestemd op bouwproces; efficiencyvoordeel
- Kennisinbreng kwaliteitsborger werkt kwaliteitsverhogend
- Rapportage kwaliteitsborger ook bewijsvoering m.b.t. aansprakelijkheid
Leren werken met Wet kwaliteitsborging door proefprojecten
Zo’n grote verandering in de werkwijze vraagt om een goed ‘inwerktraject’. Die mogelijkheden zijn er gelukkig voldoende. Overal in Nederland worden er al proefprojecten Wkb gedraaid met als doel: leren door te doen. Het zijn niet alleen de aannemers die moeten leren. Ook gemeenten en kwaliteitsborgers moeten leren. Vanaf 1 januari 2020 waren gemeenten zelfs verplicht om 10% van de bouwprojecten als een proefproject voor de Wkb te draaien. Door verschillende redenen is dit bij een aantal gemeenten (nog) niet gelukt. Voor aannemers is het goed om op tijd beginnen. Als er te laat wordt begonnen met ‘leren’, kan dit na invoering van de wet negatieve (financiële) gevolgen hebben.
Uitstel van de Wet kwaliteitsborging in voorgaande jaren
De invoering van de wet kwaliteitsborging is in het verleden meerdere keren uitgesteld. De redenen voor uitstel varieerden van politieke overwegingen tot de noodzaak om bepaalde aspecten van de wet verder uit te werken. Hieronder een overzicht van de uitsteldata en de redenen.
Wkb wet uitgesteld in 2022
In 2022 werd besloten om de invoering van de Wkb wet met een jaar uit te stellen. Dit gaf bouwers en gemeenten meer tijd om zich voor te bereiden op de wet kwaliteitsborging en zorgde ervoor dat alle borgingsinstrumenten volledig konden worden getest en geoptimaliseerd.
Wet kwaliteitsborging 2023: status
Hoewel er oorspronkelijk plannen waren om de wet in 2023 in te voeren, zijn deze plannen opgeschort vanwege aanhoudende zorgen en feedback vanuit de bouwsector.
Officiele ingangsdatum 1 januari 2024
Na lang uitstel van de invoering van de Wkb is het eindelijk zover. Na uitvoerig overleg en verdere aanpassingen aan de wet is nu besloten dat de Wkb officieel in werking treedt op 1 januari 2024. Dit geeft alle betrokkenen voldoende tijd om zich aan te passen aan de nieuwe eisen en procedures binnen de wet kwaliteitsborging. Daarmee is de ingang van de Wkb een feit.
